δηλέομαι

(I)

δηλέομαι και δαλέομαι (Α)

1. (για πρόσωπα) βλάπτω, φέρνω βλάβη σε κάποιον (τυχαία ή σκόπιμα) (α. «μήπως, ἵππους δηλήσεαι», Ιλ.

β. «ἠέ σε... ἄνδρες ἐδηλήσαντο» — σέ έβλαψαν, σέ φόνευσαν, Οδ.)

2. (για πράγματα) προκαλώ βλάβες, φθείρω («οὐδὲ ποτ' ἐν φθίη... καρπὸν ἐδηλήσαντ'«, Ιλ.)

3. είμαι επιβλαβής, βλαβερός («ἔνθα κε σὴ βουλὴ δηλήσεται», Ιλ.)

4. κλέβω, αρπάζω

5. φρ. «ὅρκια δηλήσασθαι» — παραβιάζω συνθήκη ή συμφωνία.

[ΕΤΥΜΟΛ. Αν υποτεθεί ως αρχική η σημασία «ξεσχίζω, κομματιάζω», η λ. ανάγεται σε ρίζα *del- (πρβλ. δαιδάλλω, δέλτος) και συνδέεται με λατ. dolō, dolāre. Αυτή όμως η ετυμολογία προϋποθέτει αρχικό ē (εκτεταμένη βαθμίδα τού ě) και οι τύποι με θ. δᾱλ- στον Θεόκριτο αποτελούν επομένως υπερδωρισμούς.

ΠΑΡ. δηλητήριο (ν)

αρχ.

δηλήεις, δήλημα, δηλήμων, δήλησις

αρχ.-μσν.

δηλητήρ].

————————

(II)

δηλέομαι (Α)

(μόνο στον παθ. μέλλ.) δηληθήσονται

θεωρηθήσονται.